Τουριστικός οδηγός Τροβάτου Ευρυτανίας.


Το Τροβάτο είναι ένα από τα ομορφότερα χωριά του ελλαδικού χώρου και βρίσκεται σε υψόμετρο 1060 μέτρων. Πέρα όμως από τη φυσική ομορφιά των τοπίων που συναρπάσουν και καθηλώνουν τον επισκέπτη, διαθέτει και πλούσια θρησκευτική, ιστορική και πολιτιστική παράδοση... 
...(Για την ετυμολογική προέλευση του τοπωνυμίου Τροβάτο,  βλέπε: Παναγιώτη Β. Σαλαγιάννη: «ΤΟ ΤΡΟΒΑΤΟ ΑΓΡΑΦΩΝ», σελ. 19)

-Τα κυριότερα θρησκευτικά, ιστορικά και πολιτιστικά μνημεία του Τροβάτου.    -Τα κυριότερα αξιοθέατα, περιοχές ιδιαίτερου κάλλους, τόποι και παραδόσεις, πολιτιστικές και άλλες εκδηλώσεις.


Α. Μοναστήρια:

1. Η μονή της Κοίμησης Θεοτόκου, που ιδρύθηκε περί το τέλος του 16ου αιώνα από τον τροβατιανό ιερομόναχο Αντώνιο. Στη μονή αυτή λειτούργησε σχολείο για τα κοινά γράμματα στο οποίο φοιτούσαν νέοι όχι μόνον από το Τροβάτο αλλά και από τις γύρω περιοχές. Ήταν από τα πρώτα σχολεία που λειτούργησαν στην περιοχή των Αγράφων με διδασκάλους τους ιερομόναχους Αντώνιο από το Τροβάτο και Βαρθολομαίο από την καλουμένη Αισώπου Νίκη του Αιτωλικού.

Στην μονή αυτή ήρθε και φοίτησε, 15 ετής τότε, ο Ευγένιος Γιαννούλης ο Αιτωλός και είχε ως δασκάλους «τη θαυμαστή ξυνωρίδα» Αντώνιο και
Βαρθολομαίο, αλλά και για ένα σύντομο χρονικό διάστημα και τον πατέρα Αρσένιο, που πιθανότατα ήταν τροβατιανός. Ο Ευγένιος Γιαννούλης έφυγε από τη μονή της Κοίμησης της Θεοτόκου Τροβάτου σε ηλικία άνω των τριάντα ετών, ενώ είχε πρωτοέλθει στη Μονή σε ηλικία 15 ετών. Επομένως, στη μονή Τροβάτου πέρασε εκείνα τα χρόνια της ζωής του που ήταν τα προσφορότερα για μάθηση και που οι προσλαμβάνουσες ικανότητές του  βρίσκονταν στην καλύτερή τους ώρα, στην κορύφωσή τους. 
Γι’ αυτό, εξάλλου, και επισημαίνεται ότι ο Ευγένιος Γιαννούλης στη Μονή της Κοίμησης της Θεοτόκου Τροβάτου απέκτησε το ουσιαστικό πνευματικό του υπόβαθρο και σ’ αυτή σφυρηλάτησε την προσωπικότητά του.   

Το μοναστήρι συνέχισε τη δημιουργική του δράση όλο το 17ο αιώνα. Πολυπληθές ακροατήριο παρακολουθούσε τη διδασκαλία του Αντωνίου αρχικά και στη συνέχεια άλλων λόγιων μοναχών, που αναφερόταν στην ελληνική γλώσσα και Γραμματεία, καθώς και στην εκκλησιαστική τάξη και βυζαντινή μουσική. Οπωσδήποτε πρέπει να συμπεράνουμε πως άρχισε να περιορίζεται κάπως η προσέλευση μοναχών και μαθητών και να περιορίζεται, βέβαια, και η φήμη του μοναστηριού, όταν άρχισε ν’ αναπτύσσεται το μοναστήρι της Αγίας Παρασκευής στα Βραγγιανά. Ειδικότερα δε, όπως ήταν φυσικό, όταν εγκαταστάθηκε σ’ αυτό ο Ευγένιος Γιαννούλης, το 1662, και ιδρύθηκε η μεγάλη Σχολή της Αγίας Παρασκευής (Γούβας) των Βραγγιανών, «Το Ελληνομουσείον των Αγράφων», στο οποίο δίδαξε ο Γιαννούλης.   
Αναμφισβήτητα, η ίδρυση και η λειτουργία της Μονής της Παναγίας από τον Αντώνιο, συντέλεσε – μέσω του Ευγένιου Γιαννούλη που φοίτησε σ’ αυτή– στη δημιουργία του «Ελληνομουσείου των Αγράφων». Με άλλα λόγια η ύπαρξη του Ελληνομουσείου των Αγράφων οφείλεται κατά κύριο λόγο στην ύπαρξη και δραστηριότητα της μονής της Παναγίας Τροβάτου, γιατί ο ιδρυτής του ξεκίνησε την πνευματική του πορεία από τη μονή της Παναγίας Τροβάτου.


 Για την κτητορική επιγραφή, τις αξιόλογες τοιχογραφίες της Μονής και άλλες πληροφορίες, βλέπε:




2. Ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου. Πολύ κοντά στη Μονή Κοίμησης Θεοτόκου υπάρχει και η Μονή  «Ευαγγελισμός της Θεοτόκου». Το μοναστήρι αυτό κτίστηκε πιθανότατα στα μέσα του 17ου αιώνα, σε σχέδιο ανεπτυγμένου αθωνίτικου τύπου και δεν αγιογραφήθηκε.


Β. Εκκλησίες:

    Στο Τροβάτο παλαιότερα υπήρχαν 28 εκκλησίες. Σήμερα υπάρχουν οι εξής:

1. Ο Άγιος Δημήτριος: είναι η πιο παλιά από τις σωζόμενες εκκλησίες του Τροβάτου.

Είναι μεγάλος ναός τρίκογχος σταυροειδής εγγεγραμμένος, που στεγάζεται με τρουλοκαμάρα και έχει στα δυτικά ευρύχωρη λιτή (εσωτερικό νάρθηκα). Το αρχιτεκτονικό του σχέδιο  είναι συνεπτυγμένου αθωνίτικου τύπου. Πιθανότατα ήταν και η πρώτη εκκλησία που κτίστηκε, όταν πρωτοσυστάθηκε το χωριό. Δεν έχουμε πληροφορίες για το πότε ακριβώς κτίστηκε το πρώτο εκκλησάκι του Αγίου Δημητρίου. Η παράδοση αναφέρει ότι κτίστηκε λίγο πριν πέσει η Πόλη, δηλαδή η Κων/λη, στους Τούρκους και γι’ αυτό ίσως κατά την ανακατασκευή του ναού τοποθετήθηκε στο δυτικό μέρος της εκκλησίας μαρμάρινη πλάκα στην οποία αναγράφεται ότι ο 
«ΑΓΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΤΡΟΒΑΤΟ[Υ] ΑΝΗΓΕΡΘΗ ΕΚ ΒΑΘΡΩΝ ΕΝ ΕΤΕΙ 1450». 
Δεν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε αν η παράδοση είναι αληθινή, αλλά την πρώτη γραπτή μαρτυρία για τη σημερινή εκκλησία την έχουμε από την επιγραφή με χρονολογία του έτους 1611, που υπάρχει στο βημόθυρο, αλλά και στο τέμπλο του ναού. Το τέμπλο της εκκλησίας ήταν γνωστό ως δείγμα άριστης ξυλογλυπτικής τέχνης. 

Παλαιότερα η εκκλησία διέθετε πολλές βυζαντινές εικόνες. Με βάση και την καταγραφή της Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, που έγινε το 1983, στο τέμπλο υπάρχουν έξι δεσποτικές εικόνες, 17 εικόνες εορτών, καθώς και η σειρά της Μεγάλης Δέησης. Καταγράφηκαν 19 ακόμη εικόνες του 17ου-19ου αι. (μεταξύ των οποίων και ρωσικές), καθώς και δύο άγια ποτήρια. Επίσης στον ίδιο ναό φυλάσσονται και 11 εικόνες προερχόμενες από άλλους ναούς του Τροβάτου, καθώς και από τη μονή της Κοίμησης της Θεοτόκου Τροβάτου.  


Στην εκκλησία του Αγίου Δημητρίου υπάρχει ένας επαργυρωμένος σταυρός βυζαντινής ξυλογλυπτικής με σκαλισμένες εικόνες της Καινής Διαθήκης. Ο Σταυρός φέρει αφιέρωση κάποιου «Δρούγκα,  έτος  1615» και αρχικά ήταν αφιερωμένος στον Ιερό Ναό του Σωτήρος Χριστού. Το κάλυμμα του Τίμιου Σταυρού, όπως αναγράφεται στη βάση του, έγινε «τη επιμελεία»  του παπα-Γιάννη Νταλλή (Αύγουστος 1863), ιερέα τότε του Τροβάτου.

 Ο Σταυρός αυτός ονομάζεται από τους Τροβατιανούς Τίμιος Σταυρός. Θεωρείται  ιερό κειμήλιο και ετιμάτο και τιμάται ιδιαίτερα από τους Τροβατιανούς. Είναι ο Προστάτης τους και αποτελεί την  «Απαντοχή» και την Ελπίδα τους στις δύσκολες στιγμές της ζωής τους.

Στις μέρες μας, ο Πολιτιστικός και Εξωραϊστικός Σύλλογος Τροβατιανών, κάθε χρόνο, τη μέρα της Ύψωσης Τιμίου Σταυρού, στις 14 Σεπτεμβρίου, διοργανώνει διάφορες εκδηλώσεις και προσφέρει νηστίσιμα φαγητά στους προσκυνητές του Τιμίου Σταυρού.


     Ο Άγιος Δημήτριος συνδέεται και με την πρόσφατη Ιστορία της πατρίδας μας και ιδιαίτερα με την περίοδο της Εθνικής Αντίστασης.  
Από τον Αύγουστο του 1944 μέχρι τη 10η Σεπτεμβρίου του ίδιου έτους η εκκλησία φιλοξένησε το Παιδαγωγικό Φροντιστήριο της Στερεάς (Καρπενησίου) της Π.Ε.Ε.Α.(Πολιτικής Επιτροπής Εθνικής Απελευθέρωσης). Στο χώρο της αυλής της εκκλησίας ορκίστηκαν και πήραν τα πτυχία τους οι πρώτοι δάσκαλοι της Ελεύθερης Ελλάδας, οι απόφοιτοι του Παιδαγωγικού Φροντιστηρίου. Και από εκεί ξεκίνησαν οι νεαροί πρώτοι δάσκαλοι του Ελληνικού Λαού «να πλάσουν χαρακτήρες, ευγενική ψυχή και γερή καρδιά στα Ελληνόπουλα».

    Το καλοκαίρι του 1986 απόφοιτοι του Παιδαγωγικού Φροντιστηρίου εντοίχισαν στην πρόσοψη της εκκλησίας του Αγίου Δημητρίου αναμνηστική πλάκα στην οποία έγραψαν τα εξής:


 ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ 1941 – 44  ΣΤΟΝ ΙΕΡΟ ΧΩΡΟ ΤΟΥ ΝΑΟΥ
 ΣΤΕΓΑΣΤΗΚΕ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΗΣΕ ΤΟ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΟ
 ΣΤΕΡΕΑΣ (ΚΑΡΠΕΝΗΣΙΟΥ) ΤΗΣ Π.Ε.Ε.Α. ΤΟ 1944.

(Οι πληροφορίες προέρχονται από το βιβλίο του Παναγιώτη Β. Σαλαγιάννη: ΤΟ ΤΡΟΒΑΤΟ ΑΓΡΑΦΩΝ, σελ.201-207)


 [Για περισσότερες πληροφορίες για την ιστορία του Αγίου Δημητρίου, την εικονογραφία του και τις δύο επιγραφές βλέπε τα βιβλία:




2.  Η Γέννηση του Χριστού (ή Του Σωτήρος Χριστού): Ο σημερινός ναός είναι του 1990 μ.Χ. και είναι κτισμένος πάνω σε παλαιότερο ναό (15ου ή 16ου αι.)


3.Οι Άγιοι Απόστολοι: Η σημερινή εκκλησία είναι κτισμένη πάνω σε παλαιότερο ναό του 17ου αι.


4. Οι Άγιοι Θεόδωροι: ναός, τρίκλιτη βασιλική, του 1880.


5.Η Αγία Απάντα: Η σημερινή εκκλησία βρίσκεται πάνω σε θεμέλια παλαιότερης εκκλησίας (αρχές του 19ου αι.). (Για την ονομασία και τη θαυμάσια ιστορία της βλέπε: ΤΟ ΤΡΟΒΑΤΟ ΑΓΡΑΦΩΝ του Παναγιώτη Β. Σαλαγιάννη, σελ. 209-210)


6.Ο Άγιος Γεώργιος: ο σημερινός ναός είναι σε θέση παλαιότερου ναού του 19ου αι.


7. Ο Άγιος Κωνσταντίνος και η Αγία Ελένη (τέλη 20ου αι.): ο ναός του νεκροταφείου είναι προσφορά της Αρετής Ζαρκάδα.


8. Ο Άγιος Ραφαήλ (τέλη 20ου αι.): Ο ναός είναι προσφορά του Παπαδόπουλου Παναγιώτη και της Βασιλικής.


Γ. Περιοχές ιδιαίτερου κάλλους:

- Οι συνοικισμοί του Τροβάτου (Κάτω Μαχαλάς, Μεσαίος Μαχαλάς, Επάνω Μαχαλάς, Άγιος Αθανάσιος- Καβάκια, Χιόνω.)

- Η πλατεία των Αγίων Θεοδώρων (Πανέμορφη πλατεία με πανύψηλα υπεραιωνόβια πλατάνια, το Μπαλκόνι του Τροβάτου, Το Αγνάντι του Καραϊσκάκη)

- Η πλατεία του Κάτω Μαχαλά με την εκκλησία του Αγίου Δημητρίου.

- Το Γεφύρι της Αγάπης (Περίεργο γεωλογικό φαινόμενο και πανέμορφο μέρος)

- Η περιοχή των Μοναστηριών (Κοίμησης Θεοτόκου, Ευαγγελιστρίας) 

- Τα ξύλα του Κόκκαλη.

- Η Τσουκασιάκα και το Μορφοπλάι

- Το βουνό Ντεληδήμου.

- Η περιοχή της Γιαννίτσαρης (κ. Γενίτσαρης)

- Τα Τρία Σύνορα (Η καλύτερη τοποθεσία για την κατόπτευση της περιοχής)


  Δ. Φαράγγια – Ποτάμια - ρέματα:

- Το Τροβατιανό ποτάμι (Γραφικό ποτάμι που πηγάζει από τις πηγές του βουνού Ντεληδήμου. Ενώνεται με το ρέμα της Κουστέσας και το Βραγγιανίτικο ποτάμι στη θέση «Σμίξη» και από εκεί δημιουργείται ο Αγραφιώτης ποταμός που καταλήγει στη λίμνη των Κρεμαστών).

- Το ρέμα της Καμαντούχας (πανέμορφο και καταπράσινο) 



Ε. Δύο σημεία που αντιπροσωπεύουν ιδιαίτερα το Τροβάτο (ως εικόνα):

- Η πλατεία των Αγίων Θεοδώρων(με την ομώνυμη εκκλησία, τα πανύψηλα υπεραιωνόβια πλατάνια  και τον πανέμορφο και λειτουργικό της χώρο, στον οποίο γίνονται οι διάφορες εκδηλώσεις. Αποτελεί το Μπαλκόνι του Τροβάτου)

- Η πλατεία Αγίου Δημητρίου (όμορφη πλατεία με την ομώνυμη εκκλησία. Μ’ αυτή την πλατεία συνδέεται η Θρησκευτική και η Νεότερη ιστορία του Τροβάτου. Σ’ αυτή βρίσκεται και το Ηρώο του χωριού).



Στ. Ιστορικά και θρησκευτικά μνημεία, ιστορικές τοποθεσίες:

- Μονή Κοίμησης Θεοτόκου (16ου-17ου αι.) [ Αντώνιος ο από Τροβάτου, Ευγένιος Γιαννούλης ο Αιτωλός, τοιχογραφίες (1644), επιγραφή …]

- Εκκλησία του Αγίου Δημητρίου (17ου αι.) [Τίμιος Σταυρός, Παιδαγωγικό Φροντιστήριο…]   

- Το Καραούλι του Αγγέλη.



Ζ. Τοποθεσίες με ιδιαίτερη παράδοση:

 -Το Γεφύρι της Αγάπης (ή Πιασμένη γη)

 - Η Κακιά σκάλα

 - Η Αφορισμένη (Κοσμάς ο Αιτωλός, Κατσαντώνης)

 - Το Βουνό Ντεληδήμου

 - Η Τσιρλιάρα (όπου παλαιότερα στάνη των Σαρακατσάνων)

 - Η Κοτρώνα.

 - Η Ράχη του Κλεφτογιάννη



Η. Πέτρινες βρύσες Τροβάτου

  Οι πέτρινες βρύσες Τροβάτου είναι καλλιτεχνικά δημιουργήματα:

- Οι δύο βρύσες στην πλατεία των Αγίων Θεοδώρων

- Η Βρύση στην πλατεία του Αγίου Δημητρίου

- Η Βρύση στην Καμαντούχας

- Η βρύση στον Άγιο Αθανάσιο.

- Βρύση στην Κοτρώνα



Θ. Δημοτικό Σχολείο.

 - Κτισμένο (1955-56), σε πανέμορφη τοποθεσία, στην οποία είχαν εύκολη πρόσβαση οι μαθητές όλων των συνοικισμών του Τροβάτου.



Ι. Μουσεία:

- Μουσείο Λαϊκής Τέχνης.



ΙΑ. Έντυπα:

- Ο ΝΟΣΤΑΛΓΟΣ ( Τριμηνιαία εφημερίδα, όργανο επικοινωνίας των απανταχού Τροβατιανών, την οποία εκδίδει ο Πολιτιστικός και Εξωραϊστικός Σύλλογος Τροβάτου).



ΙΒ. Εκδηλώσεις:                                  

      Στο Τροβάτο γίνονται τρεις σημαντικές εκδηλώσεις–πανηγύρεις με μεγάλη συμμετοχή των Τροβατιανών. Τα τελευταία μάλιστα χρόνια στη διοργάνωση καλύτερων εκδηλώσεων πρωτοστατεί ο Πολιτιστικός και Εξωραϊστικός Σύλλογος Τροβάτου. Οι πανηγύρεις γίνονται:



- Την 15η Αυγούστου, που εορτάζει το μοναστήρι της Παναγίας Τροβάτου (Για το Μοναστήρι βλέπε: ΤΟ ΤΡΟΒΑΤΟ ΑΓΡΑΦΩΝ, σελ. 189-199).



- Την 14η Σεπτεμβρίου, εορτή του Τιμίου Σταυρού, προστάτη των απανταχού Τροβατιανών, που εορτάζεται στον Άγιο Δημήτριο. (Για τον Τίμιο Σταυρό και τον Άγιο Δημήτριο βλέπε Το ΤΡΟΒΑΤΟ ΑΓΡΑΦΩΝ, σελ. 201-208, και Τα Τροβατιανά σελ. 158-159)




- Των Αγίων Θεοδώρων, εορτή που τελείται στη μνήμη των Αγίων στις 8  Ιουνίου.  Το πανηγύρι αυτό γίνεται στην πλατεία των Αγίων Θεοδώρων.



  Επίσης, και ο Πολιτιστικός και Εξωραϊστικός Σύλλογος Τροβάτου διοργανώνει κάθε καλοκαίρι:

 - Το «Αντάμωμα των Απανταχού Τροβατιανών». Στις μέρες μας γίνεται κάθε πρώτο Σάββατο του Αυγούστου. Είναι μια εκδήλωση που δίνει την ευκαιρία στους Τροβατιανούς, όπου και να κατοικούν, τη μέρα εκείνη ν’ ανεβούν στο Τροβάτο, ν’ αναπνεύσουν τον Τροβατιανό αέρα, να δουν τους συγχωριανούς τους, ν’ απολαύσουν τα Τροβατιανά φαγητά και να γλεντήσουν. Ο χορός και το γλέντι τη μέρα αυτή γίνονται με ξέφρενο ρυθμό.



- Δρώμενα κάθε καλοκαίρι στην πλατεία Αγίων Θεοδώρων, σχετικά με τα ήθη και έθιμα, τις παραδόσεις του χωριού και τη ζωή των Σαρακατσάνων.



- Αθλητικές εκδηλώσεις κατά την περίοδο του καλοκαιριού: (αγώνες δρόμου, ποδοσφαίρου, σκοποβολής αθλοπαιδιές…) 




 - Το Τροβάτο έχει εξαιρετικό και φημισμένο χορευτικό συγκρότημα παραδοσιακών χορών. 

1 σχόλιο:

ΕΥΡΥΤΑΝΑΣ ΙΧΝΗΛΑΤΗΣ είπε...

Τροβάτο: από τις πιο όμορφες ζωγραφιές της Αγραφιώτικης Γης!