ΤΡΟΒΑΤΟ ΕΥΡΥΤΑΝΙΑΣ

Η ΚΡΑΝΙΑ: ΕΝΑ ΘΑΥΜΑΤΟΥΡΓΟ ΔΕΝΔΡΟ

Τα κράνα μπορούν να αποτελέσουν μια νέα εναλλακτική λύση αξιοποίησης των ορεινών και ημιορεινών αγρών χαμηλής απόδοσης, ενώ σημαντικές είναι και οι θεραπευτικές τους ιδιότητες, σύμφωνα με επισημάνσεις των επιστημόνων.

Διάφορες έρευνες έχουν δείξει υψηλή περιεκτικότητα σε φλαβονοειδή, ανθοκυάνες και φαινολικά παράγωγα, κατά την περίοδο ανάπτυξης και ωρίμανσης των καρπών. Σε άλλες εργαστηριακές έρευνες βρέθηκε μεγάλη περιεκτικότητα σε σίδηρο (Fe), σε βιταμίνη C (103 mg/100 g), υψηλή περιεκτικότητα σε ασκορβικό οξύ (48-73 mg/100g (περισσότερο από τις φράουλες, τα πορτοκάλια και τα ακτινίδια), καροτίνη και ταννίνες.

Ο Όμηρος αναφέρει τα κράνα ως τροφή χοίρων, ενώ ο Θεόφραστος αναφέρει τον καρπό ως "κράνιον". Οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν πως τα κράνα είχαν και μαγικές ιδιότητες. Ο Όμηρος στην Ιλιάδα βεβαιώνει ότι η φοβερή Κίρκη παρέθεσε στον Οδυσσέα και την παρέα του, για τροφή, "καρπόν κρανείας και άκυλλον βάλανον", κράνα δηλαδή και πουρναρίσια βαλανίδια.

Ο μικρός σε έκταση κλήρος του μέσου Έλληνα αγρότη, σύμφωνα με τον κ. Στέφανο Διαμαντή, τακτικό ερευνητή στο Ινστιτούτο Δασικών Ερευνών στο ΕΘΙΑΓΕ στη Θεσσαλονίκη, θα έπρεπε να είχε στρέψει εδώ και χρόνια την αγροτική μας στρατηγική για ορεινές και ημιορεινές περιοχές σε καλλιέργειες παραδοσιακών προϊόντων υψηλής απόδοσης (αρωματικά φυτά, μικρά φρούτα δάσους σμέουρα-βατόμουρα-μύρτιλα, τρούφα, κάστανο-καρύδι).

Η καλλιέργεια της κρανιάς, αναφέρει ο ερευνητής στο Εθνικό Πρακτορείο Ειδήσεων, συγκαταλέγεται σ' εκείνες που θα μπορούσαν να έχουν θετικές επιπτώσεις στην ανταγωνιστικότητα της γεωργίας μας, την προστασία του περιβάλλοντος, την ομορφιά της υπαίθρου μας και την εθνική οικονομία γενικότερα.

Όσον αφορά τα χαρακτηριστικά της κρανιάς, πρόκειται για ένα αυτόχθονο, μακρόβιο φυλλοβόλο δένδρο, καλά προσαρμοσμένο στις κλιματεδαφικές συνθήκες της χώρα μας, που ευδοκιμεί σχεδόν σ' όλα τα είδη των εδαφών από γόνιμα έως μέτρια γόνιμα, υγρά ή ξηρά αμμοπηλώδη έως βαριά αργιλώδη με pH 3,7-7,0. Αντέχει σε χαμηλές θερμοκρασίες (-30° C). Ανθίζει το χειμώνα (Ιανουάριο-Φεβρουάριο), ενώ τα άνθη της παραμένουν για περίπου δύο μήνες, γεγονός που εξυπηρετεί τον εύκολο εντοπισμό των δένδρων. Οι καρποί ωριμάζουν στα τέλη Αυγούστου (με αρχές Σεπτεμβρίου), οπότε και παίρνουν έντονα κόκκινο, γυαλιστερό χρώμα.

Τα κράνα, όπως εξηγεί ο κ. Διαμαντής, έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε αντιοξειδωτικά (πλέον των 4 φλαβονοειδών). Κατά παράδοση, τα κράνα χρησιμοποιούνται για φάρμακο από τους ντόπιους στα ορεινά της Βόρειας Ελλάδας. Το ότι τα κράνα έχουν σημαντικές φαρμακευτικές ιδιότητες αποδεικνύεται και από τις μελέτες που έχουν γίνει ή είναι σε εξέλιξη σήμερα.

Η συνεχώς ανερχόμενη στροφή του μέσου Έλληνα καταναλωτή προς τα βιολογικά προϊόντα είναι βέβαιο πως θα αυξήσει και τη ζήτηση σε κράνα. Η παγκόσμια αγορά για βιολογικά προϊόντα το 2001 ανήλθε σε 16 δισ. δολάρια, το 2008 υπολογίζεται στα 80 δισ. δολάρια ενώ κατά τα επόμενα 10 χρόνια η ζήτηση θα υπερβαίνει την προσφορά.

Όμως και τα οικονομικά αποτελέσματα από τη μεταποίηση των κράνων είναι πολλαπλά, όπως σημαντική θα είναι και η προστιθέμενη αξία. Εάν λοιπόν η καλλιέργεια της κρανιάς οργανωθεί σωστά είναι βέβαιο πως λόγω των εξαιρετικών ιδιοτήτων της θα ξεπεράσει σε απόδοση τη μαστίχα Χίου, τον κρόκο Κοζάνης, επισημαίνει ο κ. Διαμαντής.

Για την τεχνική της καλλιέργειας, ο ερευνητής αναφέρει πως πολλαπλασιάζεται εύκολα με σπόρους, μοσχεύματα και παραφυάδες. Νέα φυτά μπορεί να προέλθουν και από μοσχεύματα μαλακού ξύλου βλαστών στο τέλος της άνοιξης ή αρχές του καλοκαιριού, από μοσχεύματα ημίσκληρου ξύλου στο μέσο ή στο τέλος του καλοκαιριού ή από μοσχεύματα σκληρού ξύλου στο τέλος φθινοπώρου ή το χειμώνα.

Η κρανιά σπάνια κλαδεύεται. Το κλάδεμα δεν πρέπει να γίνεται μέχρι το κλάδεμα των ανθέων καθόσον αυτά σχηματίζονται στους βλαστούς του προηγουμένου έτους και όχι στη νέα βλάστηση.

"Η κρανιά προσφέρει, λοιπόν, στην Ελλάδα την ευκαιρία- τονίζει ο κ. Διαμαντής- να πρωταγωνιστήσει στη δημιουργία ενός αγροτικού προϊόντος με πολλαπλή χρήση (υψηλής διατροφικής και φαρμακευτικής αξίας). Η έκταση των εγκαταλελειμμένων ορεινών και ημιορεινών αγρών αυξάνεται λόγω μετακίνησης των νέων στα αστικά κέντρα και αποδημίας της παλιάς γενιάς. Η αξιοποίηση των εκτάσεων αυτών με καλλιέργειες όπως της κρανιάς, της τρούφας, της καστανιάς και της καρυδιάς και των μικρών φρούτων μπορεί να εξασφαλίσει ικανοποιητικό εισόδημα. Επιπλέον, οι καλλιέργειες αυτές δεν επιβαρύνουν το περιβάλλον με φυτοφάρμακα και λιπάσματα, συμβάλλουν στη συγκράτηση των νέων στις εστίες τους και την περιφέρεια, όπου αναμφισβήτητα το επίπεδο διαβίωσης είναι πολύ υψηλότερο σε σχέση με τα βεβαρημένα αστικά κέντρα".

Ποιες είναι όμως οι κύριες χρήσεις των κράνων;

Τα κράνα παραδοσιακά χρησιμοποιούνται για την παρασκευή ποτών, μαρμελάδας και γλυκών. Τα γνωρίζουν όλες οι νοικοκυρές, σε αστικές και μη περιοχές.

Οι φαρμακευτικές ιδιότητές τους ήταν γνωστές από τα παλιά χρόνια. Χρησιμοποιούνται ακόμη και στις ημέρες μας κατά της διάρροιας και των εντερικών παθήσεων, λόγω της στυπτικότητάς τους, που οφείλεται στις ταννίνες. Ο φλοιός, οι βλαστοί και οι ρίζες χρησιμοποιούνταν ως αντιπυρετικά.

Στις ορεινές περιοχές της χώρα μας τα κράνα χρησιμοποιούνται κατά καρδιακών παθήσεων, κοιλόπονου, κατά πόνων περιόδου, στομαχικές και εντερικές διαταραχές, ως χωνευτικό και ως τονωτικό κατά τη διάρκεια εργασίας. Εκχυλίσματα του φλοιού θεωρείται ότι θεραπεύουν την ψώρα των σκύλων.

To ξύλο της κρανιάς είναι σκληρότατο και αντοχής σε θραύση. Tα πιο γερά γκλιτσόξυλα των τσοπάνων γίνονται από νεαρούς βλαστούς κρανιάς. Κρανίσιες βέργες χρησιμοποιούσαν και οι … δάσκαλοι. "Ακάρδιον και στερεόν όλον, όμοιον κέρατι την πυκνότητα και την ισχύν", χαρακτηρίζει το κρανόξυλο ο Διοσκουρίδης. Από ξύλο κρανιάς κατασκευάστηκε ο Δούρειος Ίππος της Τροίας. Κρανίσια ήσαν τα δόρατα των αρχαίων θηρευτών και των πολεμιστών του Μεγ. Αλεξάνδρου, ενώ από το σκληρό ξύλο της κρανιάς κατασκευάζονται διάφορα μικροαντικείμενα.

Μια από τις σημαντικότερες χρήσεις της κρανιάς είναι ότι αποτελεί όμορφο καλλωπιστικό φυτό, αφού ανθίζει μέσα στο χειμώνα, ενώ και την περίοδο ωρίμανσης των καρπών είναι εξαιρετικά ελκυστική.

Πιστεύω, καταλήγει ο κ. Διαμαντής, ότι η μεταποίηση του κράνου και η εισαγωγή στην αγορά διάφορων υποπροϊόντων θα προάγει την καλλιέργεια της κρανιάς σε ορεινές και ημιορεινές περιοχές.