ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Λ. ΖΑΡΚΑΔΟΥΛΑΣ [ Ο ανθρωπιστής γιατρός των Αγράφων ]

Άρθρο του Φιλόλογου Παναγιώτη Β. Σαλαγιάννη, 

Κυκλοφόρησε τον Ιούλιο του 2015 το βιβλίο Κωνσταντίνος Λ. Ζαρκαδούλας και με υπότιτλο: Ο Ανθρωπιστής γιατρός των Αγράφων. Το βιβλίο έγραψε ο γιος του γιατρού Λάμπρος Κ. Ζαρκαδούλας και, όπως αναφέρει, το βιβλίο είναι προσφορά στη μνήμη του πατέρα του.

    Διάβασα με πολλή προσοχή το βιβλίο και οφείλω να ομολογήσω ότι ο Λάμπρος Ζαρκαδούλας, σεμνός κι αυτός επιστήμονας, έδωσε με αδρές γραμμές την προσωπικότητα του γιατρού πατέρα του. 

 Και θα ήθελα να επισημάνω ότι ο συγγραφέας, παρόλο ότι έγραφε για τον πατέρα του και θα μπορούσε να παρασυρθεί από το συναισθηματισμό του σε υπερβολές, κατόρθωσε να υποτάξει το συναίσθημα στο ρεαλισμό. Απέφυγε τους χαρακτηρισμούς για τον πατέρα του και άφησε τους αναγνώστες να σχηματίσουν άποψη για την προσωπικότητά του μέσα από το έργο του και την προσφορά του στους Αγραφιώτες, που κοντά τους  πέρασε σχεδόν όλη του τη ζωή.

   

Δε θα αναφερθώ στο περιεχόμενο του βιβλίου στο σύνολό του, αλλά, με την ευκαιρία της έκδοσής του, ως Τροβατιανός, που στο χωριό μου πέρασε τα περισσότερα χρόνια της ζωής του ο Γιατρός Ζαρκαδούλας, θέλω να διατυπώσω μερικές απόψεις μου για τον υπότιτλο του έργου: Ο Ανθρωπιστής Γιατρός των Αγράφων. Και τις απόψεις μου αυτές τις είχα σχηματίσει πριν χρόνια, όταν ήθελα να συμπεριλάβω λίγα λόγια για το γιατρό στο βιβλίο μου «Το ΤροβάτοΑγράφων». Και αυτές μου οι απόψεις επιβεβαιώθηκαν διαβάζοντας το βιβλίο του Λάμπρου Κ. Ζαρκαδούλα.

   Πράγματι ο Κώστας Ζαρκαδούλας δεν ήταν ένας οποιοσδήποτε γιατρός, αλλά ο κατ’ εξοχήν ανθρωπιστής γιατρός. Στο πρόσωπό του συνδυαζόταν άρρηκτα η επιστήμη και η ανθρωπιά.

   Ο Κ. Ζαρκαδούλας απέρριπτε τη θεωρία «η γνώση για τη γνώση» και πίστευε πως η γνώση έχει αξία μόνο και μόνο όταν τίθεται στην υπηρεσία του κοινωνικού συνόλου και έχει ως στόχο τον άνθρωπο. Άποψή του ήταν πως η γνώση χωρίς ανθρωπιά είναι περιττή αποσκευή. Και όλα αυτά γιατί ο ίδιος είχε απόλυτα συνειδητοποιήσει ότι είσαι άνθρωπος, όταν γίνεσαι συνάνθρωπος.

  Και ο Κ. Ζαρκαδούλας δεν ήταν ο θεωρητικός, αλλά ο συνειδητοποιημένος ανθρωπιστής, ο ακάματος επιστήμονας που μετουσίωνε τη θεωρία και τις ιδέες του σε καθημερινή πράξη, γιατί πίστευε πως η πιο ιερή μορφή της θεωρίας είναι η πράξη. 
Και αυτό το απέδειξε με τη βιοθεωρία και τη ζωή του: Εγκατέλειψε λαμπρή καριέρα γιατρού στην Αθήνα, απαρνήθηκε την καλοπέραση στην πόλη και πήρε τον ανηφορικό δρόμο της αρετής, το δρόμο για τα Άγραφα, για να βρίσκεται κοντά στους φτωχούς και δεινοπαθούντες συμπατριώτες του, υπηρετώντας τους ως αγροτικός γιατρός.

   Και αυτή η αγάπη του για τον Άνθρωπο τον έκανε να ξεπερνά όλες τις αντιξοότητες της ζωής. Αυτή τον έκανε κάτω από εξαιρετικά δυσμενείς καιρικές συνθήκες, να καβαλικεύει το μουλάρι και η πιο δύσβατη στράτα να γίνεται ευκολοδιάβατη γι’ αυτόν, όταν επρόκειτο να γλυτώσει κάποιον βαριά άρρωστο συνάνθρωπό του. Και όλα αυτά, βέβαια, με απόλυτη ανιδιοτέλεια, όπως πανθομολογείται από τους Αγραφιώτες.

    

   Και θα ήθελα εν συντομία να σταθώ, πέρα από την ανθρωπισμό του, και σε δυο ακόμη χαρακτηριστικά της προσωπικότητας του:

 - Στην αντίληψή του για την πολιτική. Ήταν πολιτικοποιημένο άτομο, αλλά όχι δογματικά προσκολλημένο σε κόμμα. Και γι’ αυτό δε θόλωνε ποτέ το πολιτικό του αισθητήριο. Ήταν γνήσιος δημοκράτης και ένθερμος πατριώτης. Και αυτό αποδεικνύεται από τον τρόπο που ενήργησε κατά τη διάρκεια της Κατοχής.  Και η ευαισθησία του και οι αντιλήψεις του για την πατρίδα του αποδεικνύονται και από την πίκρα που πήρε όταν ξέσπασε ο εμφύλιος. Δεν ανακατεύτηκε στην εμφύλια διαμάχη, γιατί έβλεπε ότι η σύγκρουση ήταν αδελφοκτόνα και τα πάθη και τα κακουργήματα – ένθεν και ένθεν- οδηγούσαν τη χώρα στην καταστροφή.  

    Ο γιατρός Ζαρκαδούλας ήταν πλασμένος να επουλώνει πληγές και όχι να δημιουργεί. Ήταν γεννημένος να ιαίνει και όχι να πληγώνει.  Τα όπλα τα δικά του δεν ήταν σιδηρικά του πολέμου και της καταστροφής, αλλά αγάπη και έγνοια για την  επούλωση του ανθρώπινου πόνου.

- Στην πνευματική του καλλιέργεια. Ήταν πνευματικά καλλιεργημένος, μορφωμένος και διανοούμενος με την ευρύτερη έννοια των όρων. Ως ανήσυχο και ερευνητικό πνεύμα δεν είχε κλειστεί στην ιατρική επιστήμη, γιατί πίστευε πως «η ιατρική ενωμένη με τον ελληνικό ανθρωπισμό πραγματοποιεί το στόχο της που είναι ο άνθρωπος». Εκτός από τα δοκίμια, αγαπούσε ιδιαίτερα τη λογοτεχνία, ελληνική και ξένη. Από τους αρχαίους συγγραφείς διάβαζε Όμηρο, Αισχύλο, Σοφοκλή και Ευριπίδη. Από τους Νεοέλληνες πεζογράφους και ποιητές διάβαζε Ν. Καζαντζάκη, Χατζόπουλο, Καρκαβίτσα, Παλαμά, Κ. Βάρναλη, Ζαχαρία Παπαντωνίου κ.π.ά. Από την ξένη λογοτεχνία διάβαζε Τολστόι, Ντοστογιέφσκι, Ουγκώ, Ρομαίν Ρολάν, Κίπλιγκ κ.ά.π.

   Αν αποδεχτούμε την άποψη ότι είμαστε ό,τι διαβάζουμε, διαπιστώνουμε ακόμη μια φορά τα υγιή στοιχεία της προσωπικότητας του γιατρού Ζαρκαδούλα. Όλα τα αναγνώσματά του ήταν φιλειρηνικά, βαθιά ανθρώπινα και διεθνιστικά με την καλή, βέβαια, έννοια του όρου. Γι’ αυτό εξάλλου ο Κ. Ζαρκαδούλας, ο ανθρωπιστής γιατρός,  πάντα διακήρυττε ότι σκοπός μας και ιδεολογία μας πρέπει να είναι ο άνθρωπος και η ευτυχία του. Και η ευτυχία του ανθρώπου δεν εξαρτάται από το χρήμα αλλά από την Ανθρωπιά, την Ειρήνη και την Υγεία.  

  Οι Τροβατιανοί, παρόλο ότι ο γιατρός γεννήθηκε στα Πιγκιανά, τον αγάπησαν σαν καταδικό τους άνθρωπο. Και η σχέση αυτή ήταν αμφίδρομη.  Εξάλλου, ο Γιατρός παντρεύτηκε την Τροβατιανή Θεοδώρα Νταλλή, έκτισε σπίτι στο Τροβάτο και στο Τροβάτο γεννήθηκε και ο πρώτος γιος του, ο Βησσαρίων. Επίσης, στο Τροβάτο παντρεύτηκε και εκεί δημιούργησε οικογένεια και ο αδελφός του Θωμάς Ζαρκαδούλας, που και αυτός ήταν ένας εξαιρετικός άνθρωπος. Ο Γιατρός δέθηκε συναισθηματικά με το Τροβάτο και τους ανθρώπους του και έζησε σ’ αυτό, προσφέροντας με άκρα ανιδιοτέλεια τις υπηρεσίες του, τα περισσότερα χρόνια της επιστημονικής του ζωής.

   Αναφέρθηκα εν συντομία σε μερικά χαρακτηριστικά της προσωπικότητας του Γιατρού. Ο γιος του Λάμπρος Κ. Ζαρκαδούλας μάς έδωσε ένα υπέροχο βιβλίο για τον πατέρα του, από το οποίο μπορούμε να αντλήσουμε πολλές πληροφορίες.

   Κλείνοντας ήθελα να πω πως ό,τι και να πει κάποιος για το γιατρό και την προσφορά του θα είναι πολύ λίγο. Ο Κ. Ζαρκαδούλας, αυτή η πολυσχιδής προσωπικότητα, ο ανθρωπιστής, ο επιστήμονας, ο διανοούμενος, ο κοινωνικά ευαίσθητος, ο προσηνής και καταδεκτικός συνάνθρωπος θα μένει για πάντα στη μνήμη των Αγραφιωτών ως ο άνθρωπος - πρότυπο που συνδύαζε απόλυτα την επιστημονική γνώση με την ανθρωπιά.

     Προσωπικά θεωρώ ότι ο Κώστας Ζαρκαδούλας ήταν Μεγάλη Ψυχή, Μεγάλη Καρδιά και Μεγάλος Άνθρωπος. Ήταν ένας ιατροφιλόσοφος, όπως είχα γράφει παλαιότερα. Και γι’ αυτόν ταιριάζει απόλυτα η άποψη του Μένανδρου: «Ως χαρίεν εστ’ άνθρωπος, όταν άνθρωπος ή» 

(= Πόσο χαριτωμένος είναι ο άνθρωπος, όταν είναι άνθρωπος, δηλαδή έχει ανθρωπισμό).