Εκεί που δεν πιάνει το μελάνι..."Οι παλιοί λένε ότι όταν ο Θεός έφτιαχνε τον κόσμο, πήρε μια χούφτα χώμα και το πέρασε σε σίτα. Το εύφορο πέρασε απ' αυτήν και έγιναν οι κάμποι. Οι πέτρες και τα χοντράδια έπεσαν στη γη και γεννήθηκαν τ' Άγραφα." (Από το βιβλίο-φωτογραφικό λεύκωμα του Τάκη Ντάσιου με τίτλο "Στ' Άγραφα").
Όταν αναφερόμαστε στην ευρύτερη περιοχή των Αγράφων πρέπει να έχουμε υπ' όψιν ότι αυτή διακρίνεται σε Ρουμελιώτικα Άγραφα και Θεσσαλικά Άγραφα. Πιο αναλυτικά, με τον όρο Άγραφα εννοούμε τόσο το βόρειο κομμάτι του Ν.Ευρυτανίας όσο και το νοτιοδυτικό κομμάτι του Ν.Καρδίτσας (ή αλλιώς χοντρά-χοντρά από το Καρπενήσι μέχρι τηλίμνη Πλαστήρα). Δεκάδες άγριες κορυφές της νότιας Πίνδου με ύψος πάνω από τα 2000 μ. και ανάμεσά τους τρεις ποταμοί-θρύλοι: ο Αχελώος, ο Αγραφιώτης και ο Ταυρωπός (Μέγδοβας).
Τα είπαν Άγραφα, γιατί δεν τα κατέγραψαν ποτέ, γιατί εσκεμμένα τα άφησαν έξω από τον χάρτη, γιατί ποτέ τους δεν κατάλαβαν τι γυρεύουν οι άνθρωποι σ' αυτό το απομονωμένο ορεινό σύμπλεγμα, γιατί ήταν το μοναδικό κομμάτι που δεν κατέλαβαν οι Τούρκοι και ποτέ δεν έγραψαν στα φορολογικά τους κιτάπια.
Από το Καρπενήσι παίρνουμε το δρόμο για Αγρίνιο, αφού όμως πρώτα φουλάρουμε βενζίνη, διότι θα ξαναβρούμε στη... λίμνη Πλαστήρα. Μετά το Χάνι Μπαγασάκι αρχίζει η κατηφόρα ώσπου να βρεθούμε στον ποταμό Μέγδοβα, περνάμε πάνω από την παλιά μεταλική γέφυρα, ανηφορίζουμε, αφήνουμε στα αριστερά μας τη Μαραθιά, περνάμε τη διασταύρωση για την ιστορική παλιά Βίνιανη, που εγκαταλείφθηκε λόγω κατολισθήσεων σους σεισμούς του 1966 (εδώ ιδρύθηκε στις 10-3-1944 η ΠΕΕΑ ή αλλιώς Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης, γνωστή και ως Κυβέρνηση του Βουνού, υπάρχει και σχετικό μουσείο) και, αν έχουμε όρεξη, εύκολα σε 3 χλμ. κατεβαίνουμε στην κοίτη του Αγραφιώτη για να θαυμάσουμε το γεφύρι της Βίνιανης. Πίσω ξανά στο δρόμο για Κρέντη, όπου και φτάνουμε έχοντας γράψει 43 ασφάλτινα χλμ. από το Καρπενήσι. Εδώ επιβάλλεται μια στάση για τις τελευταίες προμήθειες. Μέσα στο χωριό θα συναντήσουμε και τις πρώτες πινακίδες που θα μας οδηγήσουν στον ορεινό δαιδαλώδη όγκο των Αγράφων. Σύντομα θα αφήσουμε την άσφαλτο και θα μπούμε σε ατέλειωτους και ανελέητους χωματόδρομους. Για να κάνουμε όλη τη διάσχιση έως τη λίμνη Πλαστήρα πρέπει συμπληρώσουμε τουλάχιστον 70 χλμ. σε χωματόδρομους (χωρίς τις παρακάμψεις αριστερά-δεξιά) και φυσικά χωρίς βενζινάδικο στον ορίζοντα...Ο Δήμος Αγράφων μέχρι το 2008 ήταν ο μοναδικός δήμος της Ελλάδας χωρίς ούτε ένα μέτρο άσφαλτο...Συνεχίζοντας πάντα ανάμεσα σε πανύψηλα βράχια και γκρεμούς προσπερνάμε τη Βαρβαριάδα (όπου μέχρι πρότινος διατηρούσε χάνι "ο λιμενάρχης των Αγράφων", ο αείμνηστος Λάμπρος Κοντογούνης), φτάνουμε στη διασταύρωση για Μοναστηράκι και ακολουθεί η στροφή για το Μάραθο, την πατρίδα του θρυλικού κλεφταρματωλού Κατσαντώνη.
Η ΤΡΥΠΑ ΤΟΥ ΑΓΡΑΦΙΩΤΗ
Κινούμαστε πλέον παράλληλα με τον ποταμό Αγραφιώτη, περνάμε και τον Καρβασαρά και περίπου σε 7-8 χλμ. θα προσέξουμε στα δεξιά (πάνω στο δρόμο) μικρή ξύλινη πινακίδα που μας κατευθύνει προς το απίστευτης ομορφιάς φαράγγι "Τρύπα του Αγραφιώτη". Έχει μήκος περίπου 500-600 μ. και στο στενότερο σημείο του πλάτος περίπου 4- 5 μ. Ακριβώς εκεί στο στενό υπάρχει και καταρράκτης που στάζει σταγόνα-σταγόνα αλλά σε μήκος 30-40 μ. Πριν πολλά χρόνια εδώ γυρίστηκε και διαφημιστικό spot για το σαμπουάν Timotei. Θα χρειαστούμε 40΄- 45΄ πήγαινε - έλα με τα πόδια.
Αμέσως μετά συναντάμε τη διασταύρωση για το χωριό Άγραφα (3 χλμ. γράφει η ταμπέλα). Λίγο πριν μπούμε στο χωριό φτάνουμε σε παραδοσιακό νερόμυλο στη θέση "Άνεμος". Μπορούμε να ξαποστάσουμε στη σκιά των πλατανιών για ένα καφεδάκι, μπορούμε να δούμε πώς δουλεύει ο μύλος, μπορούμε να απολαύσουμε την πτώση του νερού στην αυθεντική ντριστέλα, μπορούμε και να γευματίσουμε: έχει φρέσκες πέστροφες που τις εκτρέφει δίπλα απ' την ταβέρνα, σε ένα κανάλι με τρεχούμενο νερό, έχει και κρεατικά και σαλάτες κλπ. Στη συνέχεια ανεβαίνουμε πλάι στο Σμπορόρεμα, προσπερνάμε ένα πέτρινο γεφυράκι και μπαίνουμε στο χωριό Άγραφα.
Είναι η πατρίδα του ηρωικού αρματολού Αντώνη Κατσαντώνη (1770-1809) που βασανίστηκε φρικτά από τον Αλή Πασά αλλά και η πατρίδα της οικογένειας Χόντου (που έχουν τα Hondos Center). Το χωριό έχει υψόμετρο 900 μ. και διαθέτει δημαρχείο, αγροτικό ιατρείο, ταχυδρομείο και αστυνομικό σταθμό. Αρχιτεκτονικά δε λέει και πολλά διότι πυρπολήθηκε από τους Ιταλούς το 1942 (γλίτωσε μόνο το παλιό δημαρχείο). Περίπου 100 άνθρωποι κατοικούν εδώ το χειμώνα αλλά το καλοκαίρι τριπλασιάζονται. Στη μεγάλη πλατεία με τους αιωνόβιους πλάτανους θα βρούμε 2-3 ταβερνάκια και κάνα δυο μαγαζάκια με ψιλικά, είδη παντοπωλείου κλπ. Υπάρχουν και τρεις εκκλησίες: η πέτρινη εκκλησία του Αγ. Δημητρίου (του 1900) στο κέντρο του χωριού, η μεταβυζαντινή εκκλησία της Παναγίας (του 1650) στο Κεφαλάρι, λόφο-καραούλι του χωριού και η πιο παλιά και ονομαστή μεταβυζαντινή εκκλησία του Αγίου Γεωργίου (χτίστηκε το 1610 κι έχει ολόπλευρες τοιχογραφίες), που βρίσκεται δίπλα στο σχολείο και δεν την πιάνει εύκολα το μάτι μας. Η εκκλησία είχε βουλιάξει το 1887 και μετακινήθηκε ολόκληρη χωρίς να πάθει καμιά ζημιά! Σε κοντινή τοποθεσία, στη θέση "Βελή", ο Κατσαντώνης σκότωσε το Βεληγκέκα το 1807.
ΝΙΑΛΑ , Ο ΒΑΣΙΛΙΑΣ ΤΩΝ ΑΓΡΑΦΩΝ
Στον αυχένα της Νιάλας
Αφήνουμε τώρα το χωριό για να ανηφορίσουμε σε απότομη πλαγιά μέσα από έλατα για να βγούμε στον αυχένα της Νιάλας (κάποιοι αναφέρουν την Νιάλα ως τον "βασιλιά των Αγράφων"). Βρισκόμαστε πλέον στα 2000 μ. υψόμετρο και παίρνουμε βόρεια κατεύθυνση ακροβατώντας σε στενή κόψη έχοντας απύθμενους γκρεμούς αριστερά μας και δεξιά μας. Γρήγορα βρίσκουμε μπροστά μας χαρακτηριστικό τρίστρατο. Δεξιά κατηφορίζει προς Πετράλωνα, δηλαδή την παλιά Σάικα και καταλήγει σε άσφαλτο στη θέση Ίταμος κοντά στο Ανθηρό Καροπλεσίου, πολύ κοντά στη λίμνη Πλαστήρα, όπου και το Δασικό Χωριό Δρυάδες.
Πίσω στο τρίστρατο, αν διαλέξουμε το μεσαίο δρόμο φτάνουμε σε 5΄ στο "μνημείο του εμφυλίου πολέμου" όπου στις 12-4-1947 μέσα σε βαριά χινοθύελλα βρέθηκαν αντάρτες και στρατιώτες νεκροί από το ψύχος, αγκαλιασμένοι στις ίδιες σκηνές!
Το μνημείο του εμφυλίου στον αυχένα της Νιάλας
Επιστροφή στα Άγραφα, περνάμε το χωριό και κατηφορίζουμε για να φτάσουμε και πάλι στον κεντρικό χωματόδρομο που κινείται πλάι στον Αγραφιώτη. Στρίβουμε δεξιά (βόρεια) και σε λίγο συναντούμε αριστερά παράκαμψη για να ανεβούμε στα Επινιανά. Αξίζει πριν μπούμε στο χωριό να κάνουμε μια στάση στη Μονή Στάνας.
Ξανά πίσω στον Αγραφιώτη και συνεχίζουμε βόρεια, προσπερνάμε τοξύλινο γεφύρι του Μπλο, περνάμε και το Τρίδεντρο και φτάνουμε στην τοποθεσία "Ξύλα Κόκκαλη", ιδανικό σημείο για πικ-νικ ή ακόμη και για ελεύθερο camping, με γκαζόν, πηγές, μπόλικη σκιά κάτω απ' τα έλατα, θέση για ψήσιμο κι όλα αυτά δίπλα ακριβώς στο ποτάμι.
Ακόμη ένα χλμ. και φτάνουμε σε διακλάδωση: αριστερά οδηγεί στο Τροβάτο. Εμείς πάμε δεξιά, κινούμαστε πλέον πλάι στο Βραγγιανίτικο ρέμα, περνάμε δύο πέτρινα γεφυράκια εκ των οποίων το δεύτερο λέγεται "του Κακού" και σε 3 χλμ. μπαίνουμε στα Βραγγιανά (συχνά θα τα ακούσετε και ως "Μεγάλα Βραγγιανά" επειδή στο Ν.Καρδίτσας υπάρχουν κι άλλα Βραγγιανά!). Εδώ θα αναζητήσουμε την εκκλησία της Αγ.Παρασκευής όπου ο Ευγένιος Γιαννούλης ο Αιτωλός, ένας από τους Μεγάλους Δασκάλους του Γένους μας και αγωνιστής της Ορθοδοξίας τα δύσκολα χρόνια της Τουρκοκρατίας, αποφάσισε να ιδρύσει το περήφημο "Ελληνομουσείο των Αγράφων". Συνεχιστής του μεγάλου έργου του ο αντάξιος μαθητής του Αναστάσιος Γόρδιος.
Συνεχίζοντας ανεβαίνουμε ως τον αυχένα του Αγ.Νικολάου στα 1500 μ. Άλλα 13 χλμ. κατηφόρα και πατάμε πλέον στην άσφαλτο, δίπλα στο Καριτσιώτικο ρέμα. Περνάμε το ιχθυοτροφείο Εύρυτος και σε 500 μ. βγαίνουμε στον κεντρικό περιφερειακό δρόμο της λίμνης Πλαστήρα, πολύ κοντά στο χωριό Μπελοκομίτη.
ΦΑΓΗΤΟ
Πέστροφα καπνιστή στο εστιατόριο Εύρυτος
ΧΑΝΙ ΜΠΑΓΑΣΑΚΙ
Στην ταβέρνα σερβίρουν ψητά της ώρας, πίτες και κρασάκι χύμα. Τηλ. 2237021360 & 6974166986.
ΚΡΕΝΤΗ
Στο εστιατόριο του ξενώνα των αδελφών Γιώργου, Κώστα και Αργύρη Μάκκα. Τηλ. 2237031350.
Ταβέρνα "Επίλεκτον 1999". Ανήκει σε δύο αδέλφια, τον Αποστόλη και το Δημήτρη Μάκκα. Συνήθως έχουν καθημερινά κρέατα της ώρας, φρέσκες πατατούλες και χωριάτικο κόκορα κοκκινιστό με πιλάφι. Τηλ. 2237031066.
ΑΓΡΑΦΑ
Στο νερόμυλο που λειτουργεί έξω απ' το χωριό θα δοκιμάσουμε φρεσκότατες πέστροφες.
Στην ταβέρνα της Νίκης Κομπογιάννη. Αρνάκι σούβλας, κατσικάκι γάστρας, χωριάτικες πίτες, μπριζόλες, μπιφτέκια, λουκάνικα, παϊδάκια κλπ. Τηλ. 2237093209, 2237025648, 2237023239, 6972136065 & 6977567191.
ΕΠΙΝΙΑΝΑ
Στην ταβέρνα του ξενώνα Πανόραμα. Τηλ. 2237093212 και 2237094122.
ΚΑΡΙΤΣΙΩΤΙΚΟ ΡΕΜΑ
Εστιατόριο - ιχθυοτροφείο πέστροφας Εύρυτος. Ζωντανές πέστροφες κατευθείαν από το νερό στη φωτιά. Ο Γιάννης Μίσσας και η σύζυγός του Ρούλα τις κάνουν με 3 τρόπους. Είτε ψητές στα κάρβουνα, είτε τηγανητές με φρέσκο βούτυρο είτε σπέσιαλ καπνιστό φιλέτο: ό,τι πρέπει για ένα ντόπιο τσιπουράκι κάτω από τα πλατάνια, σε μια ξύλινη εξέδρα ακριβώς πάνω από τα νερά του ποταμού Καριτσιώτη. Λειτουργεί μόνο το μεσημέρι. Τηλ. 2441094881 & 6978483425.
ΔΙΑΜΟΝΗ
Χάνι Μπαγασάκι
ΧΑΝΙ ΜΠΑΓΑΣΑΚΙ
Χάνι Μπαγασάκι. Τα δωμάτια έχουν κεντρική θέρμανση, TV, DVD, ψυγείο και υδρομασάζ. Τηλ. 2237021360 & 6974166986.
ΜΑΡΑΘΙΑ
Ο Πύργος του Μαραθιά. Πρόκειται για παραδοσιακό πυργόσπιτο που διαθέτει 4 δωμάτια με κεντρική θέρμανση και τζάκι. Τηλ. 2237031441 & 6947608638.
ΚΡΕΝΤΗ
Ξενώνας Μάκκα. Έχει 8 δίκλινα και 2 τρίκλινα, όλα με αυτόνομη θέρμανση, TV, NOVA και μπαλκονάκι. Τηλ. 2237031350.
ΑΓΡΑΦΑ
Ο Πύργος των Αγράφων. Ανήκει στον κο Κίτσιο, που έχει και ωραίο ζαχαροπλαστείο μέσα στο Καρπενήσι. Το πιο άνετο δωμάτιο είναι το Νο 2 με δύο χώρους, καθιστικό, τζάκι, TV, κουζινάκι, μπάνιο και μπαλκόνια.Μείναμε εδώ τον Αύγουστο του 2003 στο δωμάτιο Νο 2 τρία άτομα προς 50 € με πρωινό. Δυστυχώς η οικοδέσποινα, η μάνα του κου Κίτσιου ήταν λίγο... ιδιότροπη, τέλος πάντων, γριά γυναίκα, τι να κάνουμε... Τηλ. 2237093200, 2237024082 & 6972444349.
Ξενώνας Κυρά Νίκη. Υπάρχουν δίκλινα, τρίκλινα και τετράκλινα με αυτόνομη θέρμανση, μπάνιο και TV, ενώ κάποια έχουν επί πλέον και κουζίνα και ψυγείο και τζάκι. Τηλ. 2237093209, 2237025648, 2237023239, 6972136065 & 6977567191.
ΕΠΙΝΙΑΝΑ
Ξενώνας Πανόραμα. Ο Κώστας και η Παναγιώτα Γαντζούδη διαθέτουν 8 δωμάτια απλά, λιτά και καθαρά. Έχουν κεντρική θέρμανση και TV. Τηλ. 2237094212, 2237094122 & 6972330058.
ΑΝΘΗΡΟ ΚΑΡΟΠΛΕΣΙΟΥ
Δασικό Χωριό Δρυάδες. Συγκρότημα με ξύλινα σπιτάκια, τοποθετημένα αμφιθεατρικά σε μια πλαγιά, που διαθέτουν 4 κρεβάτια σε δύο δωμάτια, μπάνιο, ψυγείο, τζάκι και TV. Επίσης διαθέτει εστιατόριο (τηλ. 2441097146), καφέ και παιδική χαρά. Μείναμε εδώ τον Αύγουστο του 2003 τρία άτομα στο σπιτάκι "Φιγαλεία 5" προς 50 € με πρωινό. Δείτε και εδώ. Τηλ. 2441081654, 2441094004 & 6976999697. Η επιχείρηση αυτή έχει κλείσει.
